Kto, kiedy i dlaczego powinien wymienić zagraniczne prawo jazdy – część pierwsza

W obecnych czasach jednym z ważniejszych praw zarówno w kraju, do którego jedziemy turystycznie, przez który przejeżdżamy w drodze na wakacje, czy się do niego przeprowadzamy jest prawo jazdy. W każdym przypadku jest to dokument który uprawnienia do kierowania pojazdami wydany osobie, która spełniła mniej lub bardziej trudne warunki do jego uzyskania. W zależności od kraju z którego pochodzimy i do którego jedziemy mogą występować różne procedury w odniesieniu do uznawania wydanych w innych państwach dokumentów. Od bezpośredniego uznania posiadanego zagranicznego prawa jazdy po brak uznania dokumentu w ogóle. W kontekście międzynarodowym sprawy te regulują przede wszystkim odpowiednie konwencje.

1. Konwencja o ruchu drogowym, podpisana w Genewie dnia 19 września 1949 r.
2. Konwencja o ruchu drogowym, sporządzona w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r.

Należy też mieć na względzie umowy międzynarodowe zarówno międzypaństwowe cywilne jak i wojskowe. W tym także przynależność do Unii Europejskiej i związane z nim dyrektywy i rozporządzenia.

W przypadku większości krajów sprawę rozwiązują obydwie ww. konwencje, ale w zasadzie tylko w zakresie ruchu turystycznego i tranzytowego.

W przypadku przeprowadzki do innego kraju w zasadzie wcześniej czy później wymagana jest wymiana posiadanego prawa jazdy na prawo jazdy danego kraju. Dzieje się tak, ze względu na możliwość łatwiejszego stosowania i egzekwowania prawa krajowego do wydanych w tym kraju praw jazdy.

A jak to jest w Polsce.

Polska jest stroną zarówno Konwencji o ruchu drogowym, podpisanej w Genewie dnia 19 września 1949 r. jak i Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r. Jest także stroną kilku umów i porozumień międzynarodowych zarówno tych cywilnych jak i wojskowych. Są to:

1. Umowa z Japonią w sprawie wymiany praw jazdy,
2. Umowa z Koreą Południową w sprawie wzajemnego uznawania międzynarodowych i wymiany krajowych praw jazdy,
3. Porozumienie o wymianie Tajwańskich praw jazdy na prawa jazdy Polskie.
4. Umowa między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego a innymi państwami uczestniczącymi w Partnerstwie dla Pokoju, dotycząca statusu ich sił zbrojnych (NATO – SOFA)

Zagadnienia dotyczące uznawania na naszym terytorium zagranicznych praw jazdy regulują przepisy ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.

Przede wszystkim art. 4, który wskazuje w odniesieniu do zagranicznych praw jazdy, że dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów składającym się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy jest wydane za granicą:

1. międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, podpisanej w Genewie dnia 19 września 1949 r.,
2. krajowe lub międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r.,
3. krajowe prawo jazdy wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
4. krajowe prawo jazdy określone w umowie międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska;

Takim dokumentem jest także zagraniczny dokument wojskowy, określony w umowach międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.  

Ważne jest aby mieć na względzie, że przepisy Polskie dotyczące uprawnień do kierowania pojazdami są przeniesieniem do prawa polskiego zarówno przepisów ww. Konwencji jak i przepisów dyrektywy Parlamentu europejskiego i Rady nr 2006/126/WE w sprawie praw jazdy. Dlatego też w kontekście konieczności i potrzeby wymiany prawa jazdy trzeba pamiętać, że:

• Kierowca może posiadać tylko jedno ważne prawo jazdy (nie ma tu znaczenia czy krajowe czy zagraniczne). Przepis ten nie dotyczy międzynarodowego prawa jazdy (tutaj można posiadać więcej niż jedno – bo prawo jazdy międzynarodowe jest ważne tylko z krajowym na podstawie którego zostało wydane) oraz krajowego prawa jazdy dyplomaty.
• Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie jest uznawane za ważne prawo jazdy wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), jeżeli na terytorium któregokolwiek z tych państw to prawo jazdy zostało zatrzymane lub czasowo albo na stałe cofnięto posiadane uprawnienie do kierowania pojazdem.

Teraz trzeba zwrócić uwagę na art. 5 ww. ustawy w odniesieniu do zagranicznych praw jazdy na terenie Polski wskazuje on, że:

1. międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, podpisanej w Genewie dnia 19 września 1949 r.,
2. krajowe lub międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r.,

stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania odpowiednim pojazdem silnikowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia stałego lub czasowego pobytu.

Oznacza to, że po upływie 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia stałego lub czasowego pobytu prawa jazdy te podlegają obowiązkowej wymianie ponieważ nie są już dokumentami stwierdzającymi uprawnienia do kierowania pojazdami. (można je wymienić, ale nie można już kierować pojazdami).

UWAGA! Osobne regulacje (ułatwienia) dotyczą osób posiadających ukraińskie prawa jazdy

Trzeba pamiętać, że:

• Zagraniczny dokument wojskowy stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie określonym w umowach międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz że
• Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpowiednio motorowerem lub pojazdem silnikowym może kierować osoba posiadająca ważne zagraniczne prawo jazdy wydane przez państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederację Szwajcarską lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – w okresie ważności prawa jazdy. Czyli nawet po przeprowadzce do Polski nie jest wymagana wymiana tego prawa jazdy.

A teraz procedura:

Procedurę wymiany wskazuje nam przepis art. 14 ustawy o kierujących pojazdami.  

• Każda osoba posiadająca ważne krajowe prawo jazdy wydane za granicą może, na swój wniosek, otrzymać prawo jazdy odpowiedniej kategorii po zwrocie zagranicznego dokumentu organowi wydającemu prawo jazdy. Oznacza to, że tak czy inaczej wymieniając zagraniczne prawo jazdy na prawo jazdy Polskie zawsze musisz oddać jego oryginał. Jeżeli „przez przypadek” je zgubisz to polskiego dokumentu nie odbierzesz. (oczywiście wyjątek dotyczy praw jazdy wydanych w UE)
  • Każda osoba wymieniająca zagraniczne prawo jazdy oczywiście musi spełniać podstawowe warunki do wydania polskiego prawa jazdy, czyli:
    • osiągnąć minimalny wiek wymagany do kierowania pojazdami odpowiedniej kategorii;
    • posiadać miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej czyli:
      • przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej przez 185 dni w każdym roku kalendarzowym:
        • ze względu na swoje więzi osobiste i zawodowe albo
        • z zamiarem stałego pobytu wyłącznie ze względu na swoje więzi osobiste, albo
      • przebywać regularnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na swoje więzi osobiste, a jednocześnie, że ze względu na swoje więzi zawodowe kolejno przebywa w co najmniej dwóch państwach członkowskich Unii Europejskiej, albo
      • przebywać nieregularnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na swoje więzi osobiste, ponieważ przebywa w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej w celu wypełniania zadania o określonym czasie trwania, albo
      • przebywać na terytorium innego państwa ze względu na podjęte w tym państwie studia lub naukę w szkole;
    • nie posiadać zatrzymanego lub cofniętego prawa jazdy lub zakazu kierowania pojazdami.
• Dodatkowo jeżeli prawo jazdy wydane za granicą nie jest określone w konwencjach o ruchu drogowym (czyli nie jest zgodne z wzorem określonym w tych Konwencjach) dodatkowym warunkiem otrzymania polskiego prawa jazdy jest złożenie z wynikiem pozytywnym części teoretycznej egzaminu państwowego i przedstawienie uwierzytelnionego tłumaczenia zagranicznego dokumentu. Oczywiście warunek ten nie dotyczy krajowego prawa jazdy wydanego w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

W zasadzie każde wymieniane prawo jazdy podlega potwierdzeniu w kraju w którym zostało wydane. Nie dotyczy to tylko sytuacji kiedy osoba ma status uchodźcy, azyl, ochronę uzupełniającą, lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany w rozumieniu art. 348 i art. 351 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. poz. 1650, z późn. zm.)

Unijne prawa jazdy są potwierdzane przy użyciu ogólnoeuropejskiej sieci wymiany informacji o prawach jazdy RESPER – co daje gwarancję szybkiej reakcji. Prawa jazdy z krajów trzecich potwierdzane są zwykle drogą tradycyjną co niestety prowadzi do wydłużenia czasu oczekiwania na wymianę prawa jazdy.

O wymianę zagranicznego prawa jazdy występujemy z wnioskiem do starosty właściwego zer względu na miejsce zamieszkania w Polsce.

Nie oddajemy od razu prawa jazdy. Możemy z niego korzystać w trakcie procesu jego wymiany jeżeli jest ono dokumentem stwierdzającym uprawnienia do kierowania pojazdami na terenie Polski i jest ważny.

Wymianie podlega tylko ważne prawo jazdy (nie dotyczy to praw jazdy z UE oraz przez jakiś czas jeszcze praw jazdy z Ukrainy).

Trzeba pamiętać, że wymianie nie podlega międzynarodowe prawo jazdy a także takie w przypadku którego:

1. brak jest możliwości potwierdzenia danych w nim zawartych,
2. uzyskano informację, że uprawnienia w nim wskazane zostały cofnięte.

Za wymianę prawa jazdy opłata jest taka sama jak za wydanie Polskiego prawa jazdy.

Ważne jest żeby pamiętać, że stwierdzenie „prawo jazdy określone w Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r.” użyte w kontekście ważności i uznawania dokumentów praw jazdy, a w szczególności w kontekście obowiązku zdania części teoretycznej egzaminu państwowego, oznacza, że musi być ono zgodne z wzorem określonym w tej Konwencji. Kraj który je wydał nie musi być strona tej konwencji. Żeby było ciekawiej to jeżeli kraj który jest stroną Konwencji wyda prawo jazdy niezgodne z wzorem określonym w Konwencji to osoba je wymieniająca będzie musiała zdawać część teoretyczna egzaminu państwowego na prawo jazdy.

I na koniec. Nigdy nie przynośmy własnych potwierdzeń. Urząd musi dokonać tego bezpośrednio w innym urzędzie.

W przypadku amerykańskich praw jazdy trzeba pamiętać, że są one nieuznawane na terenie Polski. Ich wymiana jest możliwa ale po zdaniu części teoretycznej egzaminu państwowego na prawo jazdy. Potwierdzenie jest możliwe tylko przy użyciu internetu i tylko przy udziale osoby zainteresowanej. Czynność tę należy wykonać razem z urzędnikiem przy komputerze w urzędzie i zapłacić opłatę wymaganą przez urząd amerykański. W przypadku odmowy poddania się takiej procedurze wymiana prawa jazdy może potrwać bardzo długo i wręcz nie dojść do skutku.

WAŻNE!

Wymianie nie podlegają tymczasowe prawa jazdy, dokumenty wydawane kandydatom na kierowców oraz prawa jazdy z ograniczeniami niespotykanymi w Europie.